हवामान आणि माती
- सौम्य हिवाळ्यासह आर्द्र आणि उष्ण हवामान डाळिंबाच्या वाढीसाठी आदर्श असते.
- २५-३५० से दरम्यान तापमान आणि ५००- ८०० मिमी पाऊस असलेल्या प्रदेशात डाळींबाची यशस्वी लागवड केली जाऊ शकते.
- फळांची वाढ होत असताना उष्ण व कोरडे हवामान असल्यास फळाचा दर्जा सुधारतो.
- डाळिंब विविध प्रकारच्या मातीमध्ये येते. तथापि, मध्यम, चिकणमाती आणि सामू ७.५ असलेल्या चांगल्या निचऱ्याच्या मातीमध्ये त्यांची वाढ चांगली होते. चिकट आणि किंचीत विम्लतायुक्त माती त्याला सहन होते. चांगला निचरा नसलेली जड माती लागवडीसाठी अनुरूप नाही.
लागवडीचे अंतर
४. ५ × ३ मी.
आंतरमशागत
- वळण आणि छाटणी ही दोन महत्वाची कामे डाळिंबावर केली जातात.
- एकेरी खोडावर किंवा अनेक-खोड प्रणालीवर रोपे वळण केली जातात. जमिनीवरील शोषणाऱ्या वनस्पती, पाण्यावरील कोंब, छेदणाऱ्या फांद्या, वाळलेल्या व रोगग्रस्त काटक्या हे काढण्यासाठी आणि झाडाला आकार देण्यासाठी छाटणी आवश्यक असते.
पिकाचे अन्नद्रव्य व्यवस्थापन
- डाळिंब हे फळपीक असल्यामुळे, त्याला पोषक घटक मोठ्या प्रमाणावर आवश्यक असतात.
- खताची शिफारस केलेली मात्रा आहे, ६००-७०० ग्रॅम नत्र, २००-२५० ग्रॅम स्फुरद, आणि २००-२५० ग्रॅम पालाश /झाड/वर्ष.
- डाळींब झाडाच्या मुळीक्षेत्रात किंवा ड्रीपरखाली वर्षानुवर्षे एकाच ठिकाणी रासायनिक खतांचा डोस दिल्यामुळे त्या जागेवरील जमिनीचा सामु मोठ्या प्रमाणात वाढतो. यावर उपाययोजना म्हणून दर वर्षी मुळी क्षेत्रातील माती बदलून तेथे सुपीक माती टाकल्यास सामू निंयत्रित होतो.
ड्रीपद्वारे विद्राव्य खतांचा वापर
पहिले पाणी दिल्यानंतर
- ० ते ३० दिवसापर्यंत १२ : ६१ व १३ : ४० : १३ दोन्ही मिळून ४ किलो/एकर ५ दिवसाच्या आंतराने ५ वेळेस द्यावे.
- ३० ते ६० दिवसापर्यंत १३ : ४० : १३ व ०० : ५२ : ३४ दोन्ही मिळून ४ किलो पर एकर ५ दिवसाच्या आंतराने ५ वेळेस द्यावे.
- ६० ते ९० दिवसापर्यंत ०० : ५२ : ३४ व १३ : ०० : ४५ दोन्ही मिळून ४ किलो पर एकर ५ दिवसाच्या आंतराने ५ वेळेस द्यावे.
- ९० ते १२० दिवसापर्यंत पोटेशिअम सोनाईट व ०० : ५२ : ३४ दोन्ही मिळून ४ किलो पर एकर ५ दिवसाच्या आंतराने ५ वेळेस द्यावे.
- १२० ते १५० दिवसापर्यंत ३ किलो पर एकर ०० : ०० : ५० ५ दिवसाच्या अंतराने ५ वेळेस द्यावे.
- कॅल्शिअम नायट्रेटचा वापर ५ किलो/एकर ड्रीपद्वारे किंवा ५ ग्रॅम प्रति लिटर फवारणीद्वारे २ महिन्यातून एकदा गरजेनुसार करा
ड्रीपद्वारे सूक्ष्म अन्नद्रव्याचा वापर
पहिले पाणी दिल्यानंतर
- ० ते ४५, ४५ ते ९० आणि ९० ते १२० दिवसामध्ये ३ वेळेस ३ लिटर/एकर चिलेटेड मिक्स/मल्टि सूक्ष्म अन्नद्रव्य द्यावे.
फवारणीद्वारे खत मात्रा
- रोगमुक्त रोपण साहित्य निवडणे
- फुले येण्यापूर्वी २ ग्राम प्रती लिटरने चिलेटेड मल्टि सूक्ष्म अन्नद्रव्य स्प्रे घ्यावा.
- फुलगळ होत असेल तर २ प्रती लिटरने बोरॉनचा स्प्रे घ्यावा.
- ५०% फुले आल्यानंतर २ ग्राम प्रति लिटर ने चिलेटेड मल्टि सूक्ष्म अन्नद्रव्य व ५ ग्राम प्रति लिटर १२ : ६१:०० चा दुसरा स्प्रे घ्यावा.
- फळ तोडण्यापूर्वी १० दिवस ५ ग्राम प्रति लिटर पोटेशिअम सोनाईटचा स्प्रे घ्यावा.
सिंचन व्यवस्थापन
- फुले गळू नयेत आणि फळाला तडे जाऊ नयेत यासाठी, फुले येण्यापासून ते काढणीपर्यंत नियमीत सिंचन आवश्यक आहे.
- डाळिंबाची झाडे दुष्काळाची स्थिती सहन करू शकतात परंतु भरपूर उत्पादनासाठी सिंचन आवश्यक असते.
- ठिबक सिंचनाने आणि मातीच्या आदर्श स्थितींमध्ये डाळिंबाला दरवर्षी हेक्टरी ६५० मिमी पाणी लागते.
तण नियंत्रण
- बिन-निवडक कोणतेही तणनाशक जसे की ग्लायफोसेट १० मिली/लि याप्रमाणे किंवा पॅराक्वॅट १० मिली/लि याप्रमाणात झाडांच्या मध्ये हातात धरण्याच्या फवारणी यंत्राद्वारे, फवारा डाळिंबाच्या पानांवर वाहून जाणार नाही याची काळजी घेऊन फवारले जाते.
कीड नियंत्रण
पतंग
- सर्व प्रभावित फळे काढणे आणि नष्ट करणे.
- पतंगाच्या हालचालींच्या वेळी ३% कडुलिंबाचे तेल किंवा ५% एनएसकेई फवारा. आवश्यक असल्यास १५ दिवसांच्या मध्यांतराने पुन्हा फवारणी घ्यावी.
- ५०% हून जास्त फळे तयार झाली असतील अशा स्थितीला डिकामेथ्रिन ०.००२८% आणि दोन आठवड्यांनंतर कार्बारील ०.२% किंवा फेनवालेरेट ०.००५% फवारावे.
पिठ्या ढेकुण
- प्रादुर्भाव झालेले खोड व लहान फांद्या काढून टाका.
- मोनोक्रोटोफॉस (०.१%) किंवा क्लोरपायरीफॉस (०.०२%) किंवा डायक्लोरोवोस (०.०५%) फवारा.
रोग नियंत्रण
तेल्या
- पान फुटायला सुरुवात होण्याच्या स्थितीपासून १५ दिवसांच्या मध्यांतराने ५-६ वेळा कॉपर ऑक्सीक्लोराईड (०.२५%) किंवा कार्बेन्डाझिम (०.१५%) सह स्ट्रेप्टोसायक्लाईनची (०.०२५%) फवारणी करणे.
- पडलेल्या काड्या, पाने व फळे बागेच्या आवाराबाहेर नष्ट करावी.
- प्रादुर्भाव झालेली फळे गोळा करून नष्ट करावी.
फळ सड नियंत्रण
- सर्व प्रभावित फळे गोळा करून नष्ट करावी.
- रोग नियंत्रित करण्यास मदत करण्यासाठी कार्बेन्डाझिम (०.१५%) किंवा मॅन्कोझेब (०.२५%) किंवा कॉपर ऑक्सीक्लोराईडची (०.२५%) पिकावर फवारणी करावी.
काढणी आणि काढणी पच्यात उपाययोजना
- वजन, आकारमान आणि रंगानुसार फळांची प्रतवारी केली जाते.
- शीतगृहामध्ये २ महिन्यापर्यंत किंवा ५० से. ला १० आठवड्यांपर्यंत फळे ठेवता येतात.
- थंडाव्यामुळे होणारी इजा आणि वजनाचे नुकसान टाळण्यासाठी अधिक दीर्घकाळ संग्रहण १०० से. आणि ९५% आर्द्रतेवर करावे.
